0002. opowiesci-nanshunyo.blog.onet.pl

Miejscówka przyzywającego: Trzy klejnoty
Przedwieczna: Orszula

Z góry zapowiadam, że skoro „Trzy klejnoty” zostały nazwane powieścią, to jako powieść będą też w pewnym sensie oceniane. Od razu zastrzegam, że niniejsza ocenka bardzo szybko przerodziła się w rant i to do tego dość chaotyczny. Jeszcze jedno – powieść jest bardzo nierówna. Każda kolejna część jest coraz lepsza, a od części piątej właściwie nie mam się do czego przyczepić. Zaczynamy bowiem od poziomu średniego, kończymy zaś na naprawdę solidnej i godnej wszelkich pochwał rzeczy. Dlatego większość uwag będzie kierowana pod adresem pierwszych czterech części. Wińcie Nanshunyo, ona to sprawiła. Ale i nic dziwnego, „Trzy klejnoty” powstawały w przeciągu kilku lat, więc to zrozumiałe, że tak styl, jak i konstrukcja świata (mój konik) uległa znacznej poprawie. Będę to zaznaczać jeszcze wielokrotnie, wybaczcie. Tym niemniej, wychodzę z założenia, że pierwszym częściom przydałby się lifting w celu wyrównania poziomu. Po liftingu… Och, po liftingu powieść nie będzie się nadawała na bloga. Za dobra jest, skubana. 

I tak, całość dostanie pięć Pomiocików z kilkoma urwanymi mackami. Macka gratulacyjna, Nanshunyo! Bo, niech mnie Wódz sierpem i młotem przez łeb zdzieli, jeśli łżę, wciągnęło mnie. Bagienkowata ta powieść w najlepszym tego słowa znaczeniu. Wciąga mimo pewnych problemów z przejrzystością.

Ostrzeżenie: poniższa ocena zawiera dużą ilość overthinkingu i czepialstwa. Porzućcie nadzieję, którzy tu wchodzicie…!

Zanim przejdę jednak do sedna sprawy, zacznę od technikaliów, czyli tego, czego oceniać się wzdragam, ale muszę, muszę…

Nie wiem, na ile obecna forma graficzna wynika z ograniczeń onetu, ale podejrzewam, że dałoby się wymodzić coś bardziej zachęcającego. Ale nie o wrażenia estetyczne tu idzie. Otóż zdziwi się zapewne ten, kto jeno rzuci okiem na stronę główną, ale na blogu znajdują się także wcześniejsze dzieła Nanshunyo. Skąd wiem, skoro nic na to nie wskazuje ani w spisie treści, ani gdziekolwiek indziej? Ha! Oszukiwałam, bo dowiedziałam się tego z komentarzy i z notki odautorskiej, zresztą w zgłoszeniu też coś takiego było sygnalizowane. A po cóż o tym mówię? Otóż pomimo tego tajniaczenia się na wierzchu pozostała dość wyraźna wskazówka w formie tramwaju, który co jakiś czas pojawia się w nagłówku. A że o ile wiem, w uniwersum Trzech Klejnotów tramwaje nie jeżdżą, musiała być ku jego pojawieniu się jakaś ważka przyczyna. Do czego zmierzam? Radzę albo dostosować nagłówek i całą szatę graficzną do klimatu cokolwiek bardziej fantastycznego, albo też wyciągnąć wcześniejsze utwory na wierzch i sporządzić dla nich oddzielne spisy treści (lub przynajmniej zasygnalizować ich istnienie). A najlepiej w ogóle przeprowadzić się z Trzema Klejnotami na blogspot, przy okazji dokonując też solidnego liftingu.

Zastanawia mnie jedna rzecz. Skoro spis treści powstał na moją prośbę, to jak ktokolwiek poruszał się po Klejnotach wcześniej? Mówię o nowych czytelnikach. Odnoszę bowiem wrażenie, nie wiem, czy słuszne, że autorka zdobyła sobie wierne grono czytelników, możliwe, że jeszcze przed rozpoczęciem Trzech Klejnotów i na skutek tego nie zadbała o to, by uczynić swój blog przystępnym dla zabłąkanych wędrowców. Wysokie bariery wejścia na blogu to zło, o ile ktoś chce, by jego dzieło zdobywało sobie popularność. 

Sam spis treści był robiony na szybko, wkradł się więc, co zrozumiałe, pewien błąd. Część czwarta zlała się z częścią trzecią. Drobnostka. Tak od siebie dodam, że dzielenie powieści na części, rozdziały i jeszcze podrozdziały nieco przeraża i o ile miało sens przy pisaniu na bieżąco (chociaż odniosłam wrażenie, że autorka raczej starała się mieć spory zapasik tekstu do publikacji), to przy ewentualnym liftingu radzę posklejać rozdziały w całość. Chociażby po to, by nie straszyć czytelnika, a przede wszystkim po to, by trochę ułatwić mu życie. Niektórzy lubią sobie otwierać wszystkie rozdziały na raz – chciałam to zrobić i ja – ale zajmuje to jakiś wiek i trochę. Więc jeśli da się to jakoś skrócić, to wypadałoby. Zwłaszcza, że rozdziały nie są jakieś specjalnie gargantuiczne i po połączeniu nie powinny być zabójcze. 

Co tu jeszcze…? Technikalia, technikalia. A tak. Dzieją się jakieś podejrzane rzeczy, jeśli chodzi o edycję tekstu. Do rozdziału Dolina (cz.1) w części III tekst jest niewyjustowany, pisany dużą czcionką i wygląda, cóż, niechlujnie. Na samym początku coś też nie gra przy polskich znakach. Nagle w części 2 Doliny pojawia się justowanie i odstępy, a czcionka się zmniejsza (może trochę nawet za bardzo). Zmiana na lepsze, nie da się ukryć, ale znowu wychodzi brak dbałości o nowego czytelnika. Wypadałoby poprawić tamte rozdziały. Jest też problem z odróżnieniem notek odautorskich od samego tekstu, zwłaszcza w pierwszej wersji edycji. Dalej czcionka zmienia się jeszcze wielokrotnie, z mniejszej na większą, z większej na mniejszą, z czegoś arialopodobnego na TMR… I nie zawsze są to zmiany na lepsze i z sensem. Konsekwencji w tym względzie brak.

Jest też coś, co mnie bardzo boli, a co pokutuje od części I po VII. Zapis dialogów.

Część I: 

-Właśnie. Jak się miewa twój szanowny tata?
-Dobrze. Zdrowie i bystrość umysłu mu dopisują, jak zwykle.

Część  IV:

-Ale…

-Nie chcę tu zostawać ani minuty dłużej, rozumiesz?! – warknęła Strażniczka. Wojownik skłonił głowę.

-Jak sobie życzysz, pani – szepnął, przerażony tonem głosu Crystal.

Część VII:

-Jesteśokrutny.

-Jestemdobrym obserwatorem – poprawił ją Sędzia. – W końcu musimy być znawcamiludzkich dusz, aby wykonywać swoje obowiązki.

DywizBrakspacjiWyraz. Boli. I nie jest tak, że jest to jakiś sporadyczny błąd. Nie. To reguła. Wszystkie dialogi zapisane są w ten sposób. Naprawdę nikt nie zwrócił na to uwagi? Nie na dywiz nawet, ale na brak spacji? W ostatnim cytacie pojawia się natomiast coś jeszcze. Mianowicie, w siódmej części wyrazy nagle zaczynają się sklejać. Ponoć jest to wina onetu, tak mi przynajmniej powiedziano, ale trzeba by się temu przyjrzeć.

Warto by też zwrócić uwagę na interpunkcję w dialogach. Zdarza się bowiem, że mamy do czynienia z brakiem kropek tego typu:

-A wy dokąd? Lekcja dopiero się zaczęła – Strażnik wskazał na rudą akolitkę.

Albo kropek i dużych liter, jak w poniższych przykładach. Ten akurat błąd zdarza się dość często, radzę się odkurzenie ogólnych zasad „dialogowania”.

-Auć! – akolitka chciała odskoczyć.

-Dziwne wrażenie – akolitka ostrożnie wstała. – Tak jakbym słyszała kilkanaście osób mówiących jednocześnie.

-Spróbuję – młodsza z Kronikarek powoli usiadła, zsunęła nogi z łóżka i podniosła się, trzymając się ściany.

Ogólnie rzecz biorąc, dialogi są do przejrzenia pod względem zapisu, tak graficznego, jak i interpunkcyjnego. Zdarza się w tekście i brak przecinków, ale raczej sporadycznie, niemniej jednak przydałoby się zrobić ogólną betę, chociażby dla spokoju sumienia.

A, jeden zwrot kazał mi się zatrzymać przy nim na dłużej:

-Nie trzeba się bać – szepnął mag. – Tym razem wyjdziesz z tego bez szwanku.  Obiecuję.

Mówiącym to magiem jest Opal. Kobieta. Coś mi się nie widzi takie jej potraktowanie.

Przyznam, że długość dzieła mnie przerosła i dlatego najpierw omówię to, co mnie boli i co mi robi w sensie ogólnym, a dopiero potem zajmę się szeroko pojętym czepialstwem poszczególnym, które wielkiego znaczenia i sensu nie ma. 

Styl. Och, ten styl. Nudna będę i powiem, że styl, jak i wszystko inne, też ulega znaczącej poprawie. W pierwszych częściach przeładowany zdaniami pojedynczymi, co chwilami sprawia wrażenie, jakby tekst był rwany i suchy, mniej więcej od części czwartej nabiera barw. Nie żeby wcześniej nie było wszystkich potrzebnych epitetów – są. Tyle że… Porównałam sobie pod względem opisowo-językowym epizod polowania na maga-niemowlaka i na Macka-Damaro. Przy tym pierwszym „kamera narratora” koncentruje się głównie na postaciach i pełzającej dookoła magii, przy drugim jej obiektyw łapie szczegóły i szczególiki otoczenia, a wydarzenia są o wiele lepiej osadzone w otoczeniu, które zaczyna aktywnie oddziaływać na przebieg akcji. Ten problem koncentracji na samych postaciach i ich działaniach (niestety nie emocjach, ale o tym później), jest widoczny i w samej konstrukcji tekstu. W częściach wcześniejszych narrator nie ma specjalnie wiele do roboty i leniuchuje straszliwie, pozwalając na powstawanie przyprawiających o ból zęba dłużyzn dialogowych. Dialog-dialog-dialog-dialog, zero komentarza, czasem nie wiadomo nawet, kto, co, jak, gdzie i dlaczego mówi. Nie jest to reguła, ale zgaduję, że w momentach „rozpisania” autorka wszystkowiedząca i wszystkowidząca po prostu się zapomniała. W ogóle sam narrator też ewoluuje. O ile z początku zauważał minimum emocji i szczegółów, to w ostatnich częściach zauważa wszystko – czyżby dorastał wraz z powieścią? Wydaje się, że wyszło mu to na dobre, bo w części piątej chrzęszczą pod stopami skorupy i pękają od gorąca skórki owoców. Dbałość o szczegół idzie tak daleko, że pamięta się nawet o tym, że przy czołganiu się raczej nieprzyjemnie szorować nagimi kolanami o kamień. Wyjątek stanowią opisy gór, podejrzanie dobre i plastyczne. Czyżby wynikało to z osobistych przeżyć i doświadczeń autorki? Nagle pojawiają się też retrospekcje. Ruby wspomina lekcje i komentuje, że nigdy nie udało jej się zrobić tego czy owego, postacie mówią o swojej przeszłości – skąd to się wzięło? Nie mam pojęcia, ale chcę więcej. I adres dostawcy! Stąd też bierze się po przeczytaniu całości wrażenie, że autorka buduje świat… do tyłu. Ciężko jest bowiem czytać smakowity opis Vanavi czy Irsu wraz z odpowiednim tłem (szlaki kupieckie, klimat, historia) i uwierzyć, że Zamek nie doczekał się podobnego traktowania. Znienacka wyskakują też informacje na temat Bractwa, które nie współgrają, a nawet czasem przeczą temu, czego dowiedzieliśmy się wcześniej. 

„Trzy klejnoty” od początku były mocno nastawione na dialog – bohaterowie lubią sobie pogadać, co zrobisz, zresztą w ten właśnie sposób przedstawiany jest świat i rządzące nim mechanizmy, co się bardzo ceni. Ale i jakość tego przedstawienia się zmienia – krótki kurs poglądowy Dvynysa na temat magów i magostwa jest naturalny, smakowity i na miejscu. Szkoda, że nie dostajemy na początku czegoś podobnego na temat Strażników. Kwestia budowania Bractwa i sposób jego działania jako organizacji to coś, co poruszę dalej. Sądzę jednak, że ze względu na takie a nie inne umiejscowienie w fabule Bractwo po prostu nie miało szczęścia  i nie doczekało się kompleksowego opracowania lub też ze względu na ówczesne braki warsztatowe nie zostało przedstawione w konsekwentny sposób.  

Jak już wspomniałam, powieść dialogiem stoi. Przyznam bez bicia, że dialogi te czyta się naturalnie i lekko, może chwilami nawet aż za lekko. Doceniam bardzo fakt, że bohaterowie nie boją się porzucać trochę mięsem i ochoczo komentują różne sytuacje odpowiednim emocjonalnie do tego celu językiem. W wąskim gronie też są cokolwiek bardziej wyluzowani. W mordę, pozwólcie, że zacytuję Kathryn! Dobre to jest. Dobre bardzo. Widać też, że autorka stara się zróżnicować sposób mówienia poszczególnych bohaterów, co jednak początkowo nie do końca jej wychodzi. Brakuje troszkę stylu oficjalnego, ale to nic. Zróżnicowanie to przy wprowadzaniu gwary zdaje się w pierwszych częściach dość wymuszone, ale już podobny zabieg w obozie renegatów zastosowano w sposób o wiele bardziej płynny i naturalny. Poprawa warsztatu, nic innego. Podobnież jest i z rozmowami pomiędzy bohaterami. O ile rozmowy Opal ze Strażniczkami w drodze do Moniwu są ciutkę chropowate i niezbyt wciągające, ot, coś mówią, ale nie słychać w tym specjalnie emocji i współoddziaływania na siebie poszczególnych postaci, to już przy polowaniu na Macka-Damaro grupa nawija całkiem zgrabnie i to nie tylko o rzeczach dziejących się tu i teraz. Ale do tego przyczynia się też przydające naturalności tło konwersacji. Jedzenie łakoci? A dlaczego nie?  Dlatego tak uderza podczas podróży do Moniwu brak opowieści o podróżach i osobistych przeżyciach i po prostu o durnotach, śpiewanie i takie tam. W wyprawie mackowej i po niej nie brak elementów humorystycznych, nawet takich, które nie dotyczą głównej grupy bohaterów. Wypłata, czyste łóżko i kobietki? Ten świat żyje, hurra!

Nie do końca podobają mi się zapisy czegoś, co nazwę slowmotionem. Chodzi o przemyślenia bohaterek odgrodzone mnożącymi się wielokropkami. O ile ten chwyt ma sens na przykład wtedy, gdy ktoś przypomina sobie urywki rozmów, to w środku akcji jest ciut… tani. Motyw zapisanych kursywą i odgrodzonych wielokropkami uderzeń serca czuć pretensjonalnością. Poza tym kto tak naprawdę liczyłby w takiej sytuacji uderzenia serca? 

Często-gęsto pojawiają się eksplozje i biel, zwykle w połączeniu. Trochę to razi, podobnie jak nagminne użycie słowa „ochłapki”. Ochłapy już raczej, zresztą to dziwne, że każden jeden Strażnik wyraża się tak samo. Dlaczego nie nędzne resztki czy okruchy magii?

Konstrukcja bohaterów jest zastanawiająca. Bohaterowie poboczni z części piątej, szóstej i siódmej, spełniający właściwie podobną rolę co Strażnicy, którzy odkryli maga-niemowlę, to jest głównie popychający akcję do przodu (Elente i mieszkańcy Irsu, Isaiah, także Anemoe), są postaciami kompletnymi. Mają jakąś przeszłość, tło kulturowe, mają rodziny i miejsce pochodzenia, ba, nawet opis mają. A biedny Samir opisu nie dostał. W ogóle Strażnicy zostający w Zamku oprócz Milii i Anzela oraz do pewnego stopnia Nikha’ena to takie non-entities, już wojownicy (Diaman, Igmar) wzbudzają większe emocje i sympatię, są też lepiej zbudowani. A, Sil się jeszcze wybija. Brak jest po prostu w pierwszych czterech częściach dopracowania bohaterów pobocznych. Wystarczy porównać Codię i Strażniczki towarzyszące Opal i Kathryn do Moniwu. Akolici z grup Anzela i Opal też nie doczekali się imion. Tymczasem przyjaciele Damaro, chociaż giną praktycznie natychmiast, są w miarę rozpoznawalni. Viera jest żywą kobietą, Coven też nagle z randoma, który właściwie wyróżnił się tym tylko, że Kathryn go chciała przygwałcić, robi się pełnokrwistą postacią. Pojawia się też w pierwszych częściach problem językowy. Mamy Strażników i Strażniczki, wojowników mamy też – wszyscy oni często określani są za pomocą swoich funkcji zamiast jakichś cech szczególnych, co wprowadza zamęt w momencie, gdy na miejscu jest takowych osobników sztuk dwie i więcej. 

Zatrzymałam się nad sprawą imion. Mamy na przykład Anzela, Milię, Opal, Samira i Kathryn – to imiona mniej więcej o podobnym brzmieniu. Z drugiej strony wychnął nam Nikha’en, który musi chyba pochodzić z daleka, chociaż nigdzie nie jest to powiedziane. Ale obok tego widzimy angielskie w wymowie imię Ruby, córkę Kelafa i Nairy. Może więc Rubin? Jeśli już Kelaf uparł się nazywać córki od kamieni szlachetnych, to mógł to robić dosłownie. To tłumaczenie, że Crystal znaczy w starożytnej mowie kryształ, jest troszkę niezgrabne. Czy starożytna mowa to angielski? Mam nadzieję, że nie chodziło o menaw… To znaczy samo Crystal jest w porządku, po prostu uzasadnienie troszkę zgrzyta. Damaro natomiast i jego koledzy mają imiona dobrane z mniej więcej tej samej grupy, co się bardzo chwali. 

Co do konstrukcji psychologicznej, o ile Crystal jest troszkę kukiełką-laleczką, to już Opal awansowała na pełnokrwistą bohaterkę. Muszę przyznać, że o ile mag-niemowlak nie był specjalnie straszny, dorosły mag, który pojawia się i znika też specjalnych emocji nie wywoływał (napisany jest dobrze, po prostu unosi się nad nim czarna chmura wieszcząca nieszczęście, co czyni go dość przewidywalnym), to scena z nieobecną Opal prowadzącą za sobą Ruby w celu odczarowania Macka wprowadza nastrój grozy. 

Chwali się też to, że bohaterowie giną sobie radośnie bez względu na sympatię czytelników. Muszę przyznać, że śmierć Diamana była zaskakująca, za co autorka punktuje bardzo wysoko. Było mi go autentycznie żal. 

Ubodła mnie jedna rzecz, na którą mam straszliwą alergię – speshfulność bohaterek. I nie chodzi nawet o fakt, że wszystkie trzy siostry są potężne ponad miarę, nie chodzi też o to, że Opal jest magiem, bo po pierwsze, wszystkie dostają w kość od życia, a po drugie, ich moc jest uzasadniona, jeśli wierzyć wnioskom Opal na temat pochodzenia magów. Nie, lampki ostrzegawcze zapaliły mi się w innym momencie. Na zebraniu Rady Milia mówi, że nikt nie zdobędzie się na podniesienie mizerykordii na Opal, że Żołnierze nie dadzą rady jej zabić, bo… bo to przecież Opal. Względy praktyczne względami praktycznymi, te porusza potem ktoś inny, ale to przecież jest Bractwo, które sobie wesoło dryluje umysły, wygasza (czytaj: torturuje i okalecza) swoich, zamiata pod dywan kobiety w ciąży oraz usuwa (ekhu) nieprawomyślnych Żołnierzy. Opal nie jest ich towarzyszem broni, którego znają od lat jak łyse konie, przy tym od razu wyłamuje się z ogółu mocą, dlaczemuż to miałaby im drgnąć ręka? Kto jak kto, ale Milia nie powinna podminowywać w ten sposób morale, to raz. A dwa, mordowanie Opal mogłoby im się nie spodobać, lecz cóż z tego, gdy są to Żołnierze, twardzi i szkoleni do zabijania?  

Została do omówienia jeszcze mapka i encyklopedia. No i motywy muzyczne, ale na ten temat się nie wypowiadam, chociaż mogłyby być podane w jakiś bardziej elegancki sposób. Mapka jaka jest, każdy widzi. Ładna może nie, ale rzeki płyną w tę stronę, w którą powinny, w miarę to po ludzku wygląda, aczkolwiek radziłabym przy okazji zrobić nieco czytelniejszą kopię. I wyjaśnić sprawę Karstu. Karstenu. Karstemu. Ta ostatnia wersja jest literówką wyłowioną z encyklopedii, tym niemniej problem jest. Literówek zresztą kilka się w tekście przyczaiło, zwykle są to połknięte końcówki, ale i tak jest ich mało, jak na tak długi tekst. Na mapce mamy Karst, natomiast samo królestwo nazywane jest Karstenem. Jak to tak? W tekście też raz pojawia się Karst (zwłaszcza w pierwszych częściach – czyżby brak wyklarowania tej kwestii na tym etapie?), raz Karsten, innym razem znowu Kars, ale to ostatnie jest nazwą miasta. W każdym razie warto uporządkować nazewnictwo.

Encyklopedia. Można by ją jakoś uporządkować i przejrzeć pod względem poprawności językowej, pozbyć się literówek, ale to furda. Spis treści i szybka beta załatwiłaby sprawę. Inną sprawą jest, jaką rolę spełnia owa encyklopedia. Encyklopedia, słowniczek czy cokolwiek w ten deseń powinno w kreacji świata pełnić rolę pomocniczą. Podstawowe informacje powinny być (i są zresztą z powodzeniem) wplatane w tekst w taki sposób, aby wyglądało to w miarę naturalnie – czy to w dialogi, czy to w narrację. Tutaj mamy akurat do czynienia w większości z przekazywaniem informacji poprzez rozmowy bohaterów, co się bardzo chwali. Informacje poboczne i pomocnicze mogą tkwić w encyklopedii, pamiętać należy jednak o tym, że są czytelnicy, którzy do takowej nie zajrzą, choćby ich wołami ciągnięto, to raz, ci, którzy zajrzą, raczej nie będą tego robić przed przeczytaniem samego tekstu, to dwa, no i oczywiście kreacja świata powinna być w znacznym stopniu zawarta w tekście, nie zaś w materiałach pomocniczych. To trzy. Obawiam się jednak, że gdybym najpierw nie przeczytała encyklopedii, to jakość odbioru byłaby o wiele gorsza. Bo o ile rzeczywiście informacje te pojawiają się prędzej czy później, to często robią to później, a i to w okrojonej wersji. Nie żeby nie dało się czytać. Da się, jeszcze jak. Po prostu po zobaczeniu tego, co znajduje się w encyklopedii, a co mogłoby się znaleźć w tekście robi się człowiekowi trochę żal i może się poczuć trochę zniechęcony, zanim doczyta do części piątej i szóstej. Na przykład metal z Kass’Wraa jest wspominany parę razy, zanim w tekście pojawi się wzmianka o jego właściwościach, chociaż wystarczyłoby głupie wtrącenie. Widać po encyklopedii, że autorka ma przemyślane nawet tak drobne szczegóły i to sporo wcześniej (daty w encyklopedii), ale długo-długo nie popisuje się nimi w tekście, chociaż, u licha, ma do tego prawo! Takie rzeczy za wyjątkiem podstaw zostały upchnięte w encyklopedii. Zaczynają się więc czytelnikowi o apetyciku zaostrzonym encyklopedią marzyć epickie opowieści o dalekich krajach i inszych inszościach, do których autorka ma przecież pole – siostry bowiem z racji takiego a nie innego wychowania mogą spokojnie pytać, pytać i jeszcze raz pytać, co wypadłoby całkiem naturalnie, a czytelnikowi jakoś od samego początku zarysowało świat. Pewne szczegóły można upchnąć we wzmiankach czynionych przez doświadczonych przecież strażników – to naturalne, że ludzie rozmawiają o różnych dziwnych rzeczach… Chociażby i o duchach, dlaczegóż by nie. A właśnie, w co właściwie wierzą Strażnicy? Deis (zgaduję, że bóstwo-stworzyciel) pojawia się dopiero w części piątej. Niech w Zamku pojawiają się egzotyczne towary z dalekiego Issgabu! Albo pieśni z Liwady. Niech Nikha’en tłumaczy się ze swego egzotycznego imienia (bo i skąd tam ten apostrof?) i mówi z akcentem (problem akcentu pojawia się przy renegatach w siódmej części – wcześniej niestety nie za bardzo), niech dziewczęta wychowane w lesie, tfu, górach, dziwią się miejscowym obyczajom, niech będzie słychać różne akcenty i widać różne typy urody. Ale dopiero w szóstej części słyszymy o przesądach wśród Strażników (wzięcie mizerykordii zmarłego – to akurat można by przesunąć na czas polowania na niemowlaka lub zaraz po). Bractwo ma zasięg ogólnotemmijski, skoro jego ramię sięga do Liwady! Tym niemniej świat aż do piątej części wydaje się ciut… pusty? Strażnicy, bo kto jak nie oni, powinni mieć spore pojęcie o świecie i być dość obyci. Wiemy, że jest gdzieś jakiś Archipelag, ale dziewczęta, chociaż ich matka stamtąd pochodzi, nie wydają się odczuwać różnic kulturowych. Zamek, teoretycznie dość kosmopolityczny, wcale taki nie jest. Dopiero od piątej części świat zaczyna się zapełniać i to od razu w naprawdę ciekawy sposób. Szlaki handlowe, historia Vanavi, naprawdę dobry opis Kars, ba, pojawiają się nawet rządzący (chociaż z polityką nadal ciut słabo, ale to już osobista zachciewajka Orszuli) – to wszystko, czego brakowało wcześniej. W szóstej mamy już Irs i różne kupieckie rody, krótko mówiąc, społeczeństwo! Winię trochę za ten stan rzeczy zamknięcie fabuły pierwszych czterech części w obrębie Zamku i różnych gór, w części piątej i szóstej nagle wychodzimy poza ten zamknięty krąg i voila! Od razu wkracza jakaś geopolityka, jakaś historia, ba, nawet kultura. Ale i w kwestii magicznej coś się od piątej części zaczyna wyjaśniać. Już wspominane są kroniki, już się tłumaczy, co i po co magowie. I tłumaczy się fajnie i naturalnie. Już pojawia się tajny język i z nami zostaje. Już Opal wspomina, że konwersowała ze Strażnikami w bibliotece w innych językach – tuście się schowali, moi kosmopolityczni Strażnicy! Już różnice językowe i charakterystyczne dla poszczególnych rejonów ubiory. Magija. Czarna i pełzająca magija po prostu. Dziwna sprawa, ale Vanavi jest opisane tak przez bohaterów, jak i przez narratora lepiej niż Zamek. Powiem tak: gdyby autorka nie udowodniła, że potrafi, kiedy chce i to jeszcze jak potrafi, to bym się absolutnie nie czepiała. Ale potrafi. Pamięta nawet o tym, że Dvynys powinien mówić w menawie, że kalendarze się różnią - za to maceczką pogłaszczę miłośnie. I dlatego tak strasznie mi żal tych czterech pierwszych części… 

Tego wszystkiego absolutnie nie wymagałabym od powieści słabej, ale „Trzy klejnoty” mają potencjał być naprawdę dobre. Tak, mam kręćka na punkcie kompletnej kreacji świata. Wiem. Ale ostrzegałam.  

A teraz będę robić to, co Orszule kochają najbardziej: czepiać się i komentować. Może nie we wszystkich przypadkach słusznie, ale jakieś nielogiczności się wyłapie. Krótko mówiąc, będę wymieniać, co mi na duszy leży i co w oko wpadło. Po prostu wrzucę tu to wszystko, co powiedzieć chcę, a czego nie udało się zawrzeć powyżej. Część uwag jest straszliwie subiektywna i nieco bezsensowna, niech mi Nanshunyo wybaczy. Większość będzie się tyczyć pierwszej i drugiej części, głównie dlatego, że same w sobie są po prostu… najnudniejsze. Potem akcja się rozkręca i nie ma się ciągot do czepialstwa, a od piątej części (nudna jestem z tą piątą częścią, prawda?) już w ogóle. Ostrzegam, że mocno czepiam się Bractwa i zasad jego funkcjonowania. Taki pet-peeve, pardon my French.

Zacznijmy od prologu, bo i tu mi coś zgrzytnęło. Naira nigdy nie widziała chmur. Przepraszam, nie wierzę. Załóżmy, że trzymano ją w zamknięciu albo, że jej rodzinna wyspa jest jakoś magicznie przed chmurami osłonięta, nie takie się rzeczy zdarzają. Ale z portu, nawet jeśli lądowali w Delo, do Złych Ziem jest kawał drogi, poza tym zakładam, że wcześniej dość długo płynęli statkiem. W to, że niebo było cały czas szare, jak twierdzi Naira, po prostu nie wierzę. Chyba że zimą. Ale to nie zima, bo wesoło rosną sobie paprocie, a jaszczurki wygrzewają się na kamieniach. 

Sam prolog jest sympatyczny, nawet infodump na temat Złych Ziem się znalazł. Plus za dobranie odpowiedniego drzewa – buki są tu bardzo na miejscu. Natomiast atak dziwnych zwierząt jest ciut niedopracowany. Jeśli te mutanty były na tyle duże, że ich łby były na wysokości głowy Nairy, to po byciu przygniecionym z rozbiegu przez takiego stwora Kelaf by tak się lekko nie wykaraskał, nawet jeśli jego stwór z racji posiadania skrzydeł był lżejszy (inny układ kostny czy coś tam). Zadrapania od pazurów to też nie w kij dmuchał, ale bardziej martwiłabym się żebrami na przykład. Albo choćby stłuczeniami. Tymczasem Naira przytula Kelafa, ten nawet nie piśnie, ani słowa o opatrywaniu ran, a przecież nie wiadomo, co na takich pazurach siedzi, toż to mutant jakiś, pierwszą rzeczą powinno być oczyszczenie skaleczeń, bo a nuż jakaś dziwna substancja w nich się znajdzie… I może jakieś opatrywanie tam było, ale najpierw para sobie ochoczo rozmawia. Dziwne to. 

Coś nie gra też w kwestii ceny Klejnotów. Kelaf wie o nich zadziwiająco dużo. Wie, że należy je trzymać w ołowianej szkatułce (i skąd niby taką posiada?), wie, że w Zamku chętnie je kupią, ale nie ma pojęcia, ile mogą kosztować i wycenia je tak nisko? Oj, coś mi się tu nie klei. Później przekonujemy się, że Rustan także nie za bardzo ma pojęcie o cenie kamieni. Rustan, człowiek przecież obyty i kupiec. Zresztą skoro chyba żadnym sekretem nie jest, że Klejnoty są mocno cenne, to Kelaf powinien wiedzieć, że raczej starczy na „młotek, piłę i siekierę. I jakiś dobry nóż, albo i dwa. -I kilka igieł do szycia – przypomniała mu Naira. – Przydałby się też duży, mosiężny rondel, bo gliniane naczynia szybko się niszczą. Może jeszcze trochę płótna na koszule…” To Naira może być w tej kwestii naiwna, w końcu pochodzi z daleka. Tak samo, gdy kupcy wracają. Kelaf dowiaduje się, że Klejnoty były warte pięćset sztuk złota, co według Rustana jest sumą niebagatelną, ale nie za bardzo ma pojęcie o cenach rzeczy. Poza tym Schee, kochany, rozumiem włóczenie ze sobą w celu uprawiania handlu obwoźnego takich rzeczy jak nożyczki, igły czy inne drobiazgi. Noże na przykład. Ale siekiery i młotki? Ciężkie to, a i u okolicznego kowala się taniej zaopatrzyć można. I kołyskę jeszcze włóczy. Ale to imperatyw, wybaczam.

Pojawienie się Schee pociąga za sobą pewien problem. Otóż obaj panowie są kupcami, to wiemy. I obaj są w ten sposób określani przez narratora, co, gdy są razem, może być nieco mylące.

Rustan prosi Schee o zachowanie sekretu w sprawie przejazdu przez góry. Zakładam, że eskortę też zaprzysiągł, ale nawet jeśli, to potem okaże się w rozmowie z Iashą, że przez czternaście lat tylko Rustan i Schee jeździli tą trasą. Oj, nie chce mi się wierzyć. Potwory potworami, ale pewnie śmiałków by się trochę znalazło, a sekretu (chociażby przez to, że trasa jest krótsza) nie utrzymasz, nie da rady. Ktoś by się prędzej czy później wygadał, bo gwarantuję, że konkurencję szybko zastanowiłoby, jakim to cudem chłopcy tak szybko się przemieszczają.

Jak na pierworódkę z małym doświadczeniem, to Naira jest dziwnie pewna siebie. Rozumiem wyrzucanie męża za drzwi, chociaż w tych okolicznościach nie do końca, ale mogłaby mu przynajmniej kazać zostać w zasięgu głosu. Na wszelki wypadek. Składam to jednak na jej naiwność i troskę o stan psychiczny męża. Albo coś takiego.

W rozdziale Opal (cz.1) Rustan mówi „Wow”. Rustanie…

Coś ten cały handel Klejnotami uprawiany radośnie przez Rustana jest ciutkę dziurawy. Niby Strażnicy wiedzą, gdzie są kamuszki, wolnego rynku nie ma, zalew podróbkami im też nie grozi, nie jest też tak, że mają w Zamku tych świecidełek za dużo, skoro Sytmos żałuje utraty Klejnotów, a po wypadku z Ayel Sędziowie czują ulgę na wiadomość, że przynajmniej kamień nadaje się do użytku. Więc jak to jest? Przecież spokojnie mogłoby Bractwo wysyłać na poszukiwania normalnych ludzi, nie Strażników, skoro wiadomo, że potwory ich nie lubią. Albo przynajmniej dogadać się po ludzku z Kelafem. Ale nie. Na pierwszy rzut oka to nielogiczne ze strony Bractwa. W części trzeciej okazuje się, że Klejnotów się i owszem, szuka, potem nawet w Złych Ziemiach. Hmm, czyżby potwory naprawdę były takie straszne? Dalej utrzymuję, że żołnierzy można by spokojnie tam wysłać.

O ile buki były na miejscu, to zbieranie orzechów i jagód, gdy jest wczesna wiosna, troszkę nie do końca. Orzechy zbiera się duuuużo później, wiosną to nawet zielonych nie będzie. Zeszłorocznych orzechów też nie, zjedzą je zwierzęta i ptaki. I nie, te dzieciaki nie są za małe do ciężkiej pracy. Nie, kiedy nad rodziną wisi widmo głodu. Priorytety! Zresztą od biedy da się jeść i młode pędy sosny. Te już raczej są, Kelaf się myli. 

Razi trochę nazywanie Rustana młodym kupcem w momencie, gdy Crystal jest już nastolatką. On się chyba nie starzeje. Crystal zaś przeszkadza rozporek w długiej spódnicy. Rozporek to zapinane rozcięcie (oczywiście w tych realiach nie na suwak). Więc jeśli już, to przeszkadza jej rozcięcie albo sama długość spódnicy. Rozporek raczej nie. Dalej jest też o tym, że Crystal wyrzuciła swoje rozpadające się sandały. W górach sandały to średnio przydatne obuwie. Zresztą prościej już uszyć jakieś skórzane trzewiki. Zaś skracanie spódnicy jednym szarpnięciem może być ciut trudne, tym bardziej w momencie, gdy nie ma się podparcia i praktycznie wisi nad przepaścią, ale sytuacja była stresowa, załóżmy, że się da.

To teraz dygresje nie na miejscu. Nie mogę się powstrzymać. Same Klejnoty strasznie mi się kojarzą z materią z FFVII, ale nie w tym rzecz. Mianowicie opowieść Iashy o magach i ich wieżach coś czuć Pratchettem i Czarodzicielstwem. Co nie jest rzeczą złą, wręcz przeciwnie.

Biedny, biedny Rustan. Nie dość, że mu odgryźli rękę, to jeszcze w tak dziwny sposób. Piesowiewiór odgryza mu ją w przelocie i to na czysto – z kości zostaje odłamek. A Rustan wcale nie ląduje na ziemi, chociaż teoretycznie powinien. Przeciwnie. Stoi, jęczy, a potem się zatacza na pień. Mutant mutantem, ale takie odgryzanie ręki z kością w locie to nie taka prosta sprawa, zwłaszcza, że trzeba to zrobić błyskawicznie i przy okazji nie przewrócić nadgryzanego delikwenta. Może gdyby chodziło o wyłamanie ze stawu… Chociaż to górski mutant, wszystko jest możliwe. Poza tym nikt Rustanowi tej ręki nie obwiązał – on krwawi z tętnic, krew tryska strumieniami. A jednak stwory zdążą obgryźć kości, a Rustan będzie żywy. Dziwne to. Zwłaszcza że… w piątej części kwestie medyczne przedstawione są dość dobrze. O epizodach pooparzeniowych i dziwnych wannach się nie wypowiadam – to trochę inna kategoria.

Siekiera Kelafa zaczyna się tępić – naprawdę? Naostrzenie siekiery takie znowu niemożliwe nie jest, nie trzeba od razu kupować nowej.

Kupcy nie przyjechali, co oznacza, że ponoć szlak zaczął porastać trawą. Załóżmy, że wcześniej chodziły tam cztery karawany wte i z powrotem w roku. A choćby i osiem. Trawie się od tego nic nie stanie, ten szlak to chyba symboliczny. Chyba że metaforycznie zarastał. Poza tym Opal nie lubi widoku krwi i zabijanych zwierząt? Kto to oprawia w takim razie? Dlaczego ona ma problem z łowieniem ryb? Przecież to dziecko nie powinno, ba, nie może mieć takich oporów, biorąc pod uwagę jej wychowanie. Poza tym przeskok przeskokiem, ale cztery lata bez kupców to dość długo, by się tym zainteresować i zbadać sprawę. Coś musiało się stać. Kelaf powinien się tym zainteresować wcześniej.

W Zamku tymczasem… Ech, w Zamku. W rozdziale Deyen (cz.2) mamy zamiast akolitki akolitę, ale potem jest już dobrze. Staram się nie zauważać literówek, ale ta mnie jakoś zatrzymała.

A teraz sobie miłośnie wspomnę o encyklopedii. I o Harrym Potterze. Bo dlaczego nie. Otóż Harry, jak to Harry, wykazuje zero zainteresowania otaczającym go światem, taki już z niego bohater. No i Crystal tak samo. Mamy wspomniane stygmaty i pamięć krwi, mamy Sędziów i nowe życie, mamy hierarchię Strażników, ale Crystal nic nie interesuje. I czytelnik też niestety, biedny, nie wie jeszcze, o co w tym wszystkim chodzi. A przecież jakim problemem byłoby podpytać Deyen o pewne rzeczy, chociażby po to, by poczuć się w najmniejszym nawet stopniu panią sytuacji? I jaki piękny pretekst do infodumpu… Ale nie. Cóż, ja zajrzałam do encyklopedii, więc wiem, co i jak. Bohaterka takiej możliwości nie ma. Później Opal nie ma już tego problemu i zadaje pytania, zresztą przy niej Zamek wydaje się bardziej... żywy? W każdym razie lepiej skonstruowany. I ludzie też zaczynają przy niej mówić na temat. Cóż, uznam, że taka już natura Crystal. Ale szkoda. Rozumiem zamierzenie, ale to naprawdę może zniechęcać czytelnika.

Bardzo nienaturalnie wypada rozmowa z Tamirą tuż po pasowaniu. Dostajemy wyjaśnienie czegoś, co Deyen i Crystal powinny wiedzieć od lat. Dziewczęta sprawiają wrażenie, jakby nie wiedziały, kto i za co dostaje się do Rady, chociaż przecież żyją od lat w tym systemie. Z Tamirą zaś Crystal nie rozmawia o tym, o czym powinna, mianowicie o siostrach i ich losie. O tym konwersuje z Deyen. Zresztą czy Tamira może tak z dnia na dzień dać Crystal straż i wyrazić zgodę na wyjazd? O żadnych dalszych konsultacjach mowy nie ma. Poza tym Bractwo cierpi ponoć na ostry niedobór akolitów, więc czemu, skoro wiadomo od dawna, że siostry Crystal mogą być potężne, pies z kulawą nogą się nimi nie zainteresował przez tyle czasu? 

Dlaczego właściwie biednych akolitów nędznie się karmi? Powraca to po raz kolejny, a przecież czysto teoretycznie młodziki powinny mieć niezłe wydatki energetyczne, choćby ze względu na używanie magii podczas lekcji. Energia to energia, podejrzewam, że ma to jakiś związek. Więc i karmić się ich powinno niezgorzej. I chociaż uwaga o siedzącym trybie życia może i ma jakiś sens, to jednak nie do końca chce mi się w to wierzyć. Nie uczą zresztą akolitów szermierki? Jazdy konnej? Czegokolwiek, co ćwiczyłoby koordynację oko-ręka i refleks? Nawet wytrzymałościówkę by mogli robić, dlaczego nie? W końcu skądś tych Żołnierzy brać muszą, co szkodzi, by szkolić wszystkich akolitów przynajmniej na tyle, by byli w miarę kompetentni? A tymczasem Opal, dziecko dość wysportowane, dostaje nagle kolki po roku w Zamku. 

Jeszcze coś, co nie jest może błędem, ale co mnie zastanowiło. Dlaczego Crystal rzuca karczmarzowi monety? Powiedziałabym, że tym powinna się zająć eskorta. Crystal niby nie opuszczała Zamku, wcześniej pieniędzy nie znała, więc nawet jeśli dano jej pieniądze, to powinna się nad tym na chwilę zatrzymać, tymczasem wygląda to jak odruch. 

Igmar jest dość podejrzany. Raz, że jest dziwnie śmiały, jak na pierwszego lepszego wojownika (chociaż dowódca go nawet upomina, za co plusik). Czyżby nasz wojownik nie wiedział, co mu grozi? Zdaje się, że to nie tajemnica. Dwa, coś za dużo wie o stworach. Niby Strażnicy w góry nikogo nie wyprawiają (za wyjątkiem wyprawy po Rustana), skąd więc ta wiedza? A może jednak wyprawiają. To Crystal powinna być lokalnym specem ds. potworów. 

Jakoś dziwnie też wygląda sprawa dowódcy (Diamana), a raczej jego bezimienności. Nawet później, gdy już się wybija jako samodzielna postać, długo-długo nie poznajemy jego imienia, dopiero w scenie kary. Tu wojownik, tam wojownik, tu Igmar, tam dowódca. Mylące to trochę. 

Sytuacja u sióstr w chatynce też ciut zastanawiająca. Po pierwsze, szyby w oknach? Naprawdę? Wichura wybiła szyby… Kupić szkło by mogli teoretycznie, dlaczego nie, stać ich. Ale czy by kupili? Nie jestem przekonana. Zresztą nawet jeśli, to zawsze pozostają okiennice, które dziewczyny na pewno mogłyby jakoś pouszczelniać. Ale deski niech będą, dlaczego nie. Poza tym piec byłby raczej ostatnią rzeczą, która zaczęłaby się sypać. Czekanie na pierwsze zioła też jest podejrzane. Te dzieci żyją z dala od cywilizacji, powinny mieć zapasy różnych naturalnych lekarstw, ba, całe pęczki, zwłaszcza, że przy suszeniu ziół powinna być jeszcze matka. Nie rozumiem też zachowania Opal:

-Czemu nie wzięłyście tych ubrań? – zapytała z wyrzutem. – Miałyście całą skrzynię dobrych sukienek, a chodzicie w łachmanach?
-Opal nie pozwoliła – Ruby pokręciła głową. – Powiedziała, że to twoje rzeczy i będą czekać, dopóki nie wrócisz.

One spaliły łóżka. Spaliły łóżka, a nie nosiły ubrań po siostrze. Jest sentyment i jest głupota. A te dziewczyny akurat powinny być diablo praktyczne.

W ogóle podoba mi się zachowanie Opal po przyjeździe Crystal w góry i w czasie podróży do Zamku, a i sama Opal w porównaniu do Crystal wypada dużo bardziej naturalnie, jeśli chodzi o skutki mieszkania w górach. Czyżby poprawa warsztatu? W każdym razie jest o wiele bardziej prawdopodobna psychologicznie. Chociaż odnoszę wrażenie, że Crystal po prostu ma taki paskudny charakterek. I dlaczego Crystal namówiła siostrę na zdjęcie wisiorka w drodze? Czyżby nie pamiętała, co się stało, gdy zdjęła swój? Niezbyt to rozsądne. Poza tym po przyjeździe do Zamku Crystal nie przedstawia sióstr Deyen, traktuje je raczej jak zwierzaczki. Czy to zamierzony zabieg? Zresztą Ruby przy Radzie zachowuje się jak zwierzątko, ale zrzucam to na jej moc manipulacji emocjami. To jest diablo potężne i to Ruby, nie Opal czy Crystal powinna być celem zabiegów Rady.

Zastanawia mnie wzmianka o zakupie koni dla dziewcząt. Co jak co, ale luzaki panowie eskorta powinni ze sobą prowadzić. Chociażby dlatego, że przecież Crystal dobrze wiedziała, że koni w górach nie ma, a jakoś wrócić trzeba, zresztą nawet i bez tego… Chyba, że luzaki zostały zaserwowane potworom w charakterze kolacji.

W trzeciej części w końcu zaczynamy dowiadywać się czegoś więcej o Bractwie i tym, co robią. Polują na dzikich magów i jakoś zapewniają dobrobyt (?), chociaż jak to się odbywa w praktyce, nie wiadomo długo-długo, tak naprawdę dopiero przy Anemoe (i nie żeby potrzebne było konkretne wytłumaczenie wcześniej, ale można by to jakoś zasygnalizować – na przykład, że Strażnicy-Rezydenci uratowali/wyleczyli kogoś tam i ten ktoś jest wdzięczny Bractwu, oferuje im gościnę, takie tam; albo można by spotykać poza Zamkiem wygaszonych, którzy z pewną pomocą Zamku prowadzą z powodzeniem sieć biznesów i wspierają swoich protektorów; ktoś może wspominać o paskudnym życiu Rezydenta na zapadłej wioseczce, gdzie, o nieba, musiał sam sobie gotować, a psy szczekały spod ogona i w ogóle podróże z eskortą to pełen luksus). Hmm, zaczynam sobie kojarzyć heroldów z Valdemaru i inkwizytorów Piekary. Dzikie skojarzenia są dzikie. Mamy też niby jakiś podział i funkcje, ale dopiero w trakcie trzeciej części coś się zaczyna z tego wyłaniać, a i to dość słabo. I aczkolwiek o ile popieram zasadę show, don’t tell, to czasem warto dodać trochę tell, don’t show, a właściwie tell and show. Tutaj mamy głównie show. Tell zaś w ogranicznym stopniu. I to jest dobre, zwłaszcza w scenach praktycznoklejnotowych (końcowe rozdziały części II) i w części V, gdzie przy okazji Ruby dostajemy w końcu przekrój przez strażnicze frakcje, ale utrzymuję dalej, że króciutki kurs przygotowawczy na temat Strażników jako takich przydałby się czy to Crystal, czy to Opal zaraz po ich przybyciu do Zamku albo i w drodze (Opal). I byłby całkiem uzasadniony, bo w końcu dziewczyny pochodzą z takiej głuszy, że nie wiedzą za bardzo, kto zacz, więc pytać mogą, a nawet jeśli nie pytać, to ktoś powinien im szybko pewne podstawowe informacje podać. Tak, powtarzam się. Ale cóż ja zrobię, że mi to po głowie chodzi? I w czwartej części dopiero zaczynamy dostawać odpowiedzi na niektóre pytania, a potem informacje wyskakują nam znienacka aż do części szóstej. Ciut za późno. A przecież spokojnie Crystal mogłaby spytać Deyen na przykład o czarne peleryny Żołnierzy. Bo dlaczego nie? Tymczasem odnosi się wrażenie, że do hierarchii Bractwa dokładano w miarę potrzeby. Nawet jeżeli tak nie było, w co wierzę, to po prostu tego nie widać. I nie jest ważne, co wiedzą dziewczyny. Po prostu czytelnik gubi się w tym wszystkim, a Bractwo wychodzi na taki kadłubek, który jest, bo być musi na potrzeby fabuły, ale na pełną organizację nie wygląda. Nie lubię Lackey, ale przyznać jej trzeba, że potrafi przedstawić system, w którym żyją jej bohaterowie. To jest ich codzienność, a czytelnik powinien mieć w tę codzienność pewien wgląd. Dvynys serwuje Opal krótki kurs na temat magostwa i to jest świetne, i na miejscu. Coś podobnego powinni też dostać Strażnicy.

Dalej zastanawia mnie też sprawa statusu Strażników. Niby ludzie się ich boją, niby się rozstępują, niby milkną i przyglądają się ze strachem (i to w Karstenie, czyli tam, gdzie widok Strażnika powinien być rzeczą w miarę normalną, jeśli Strażnicy rzeczywiście wychodziliby do ludzi jako Rezydenci), ale jednak mogliby zaczepiać pannę ze zbrojną eskortą i w towarzystwie Strażniczki? Nie sądzę. Zwłaszcza, że ten strach sięga tak daleko, że brak chętnych na służbę u Strażników, a przecież muszą to być nieźle opłacane stanowiska. Więc jak to jest? W ogóle długo ciężko ustalić, patrząc po samym tekście, co właściwie robią Strażnicy w praktyce. Pierwsza wychodzi dyplomacja, ale bez kontekstu, no i rzezanie magów. Tak naprawdę aż do szóstej części nie mamy też do końca pojęcia o wszystkich frakcjach, chociaż przecież dziewczyny żyją w tym systemie na co dzień. A i kolejne rzeczy na temat życia i roli strażników wyskakują dość późno. Rezydenci? Poszukiwacze? Ruby jakoś nie wydaje się rozważać losu Strażniczki-Rezydentki, odnosi się też wcześniej wrażenie, że Bractwo lubi trzymać swych członków blisko (żeby ich kontrolować). Jeśli rezydentura byłaby czymś normalnym, to mieszkańcy Karstenu nie reagowaliby raczej aż tak ekstremalnie na obecność Strażników. Chyba, że owi Rezydenci gnębią miejscowych ponad miarę, ale w to raczej wątpię. No, zależy to jeszcze od tego, jaki zasięg ma i na jakim poziomie odbywa się ta rezydentura. I w szóstej części nagle okazuje się, że Rezydenci bywają nawet Radnymi, a tak w ogóle to odpowiadają za rewiry. Dlaczego więc żadna panna akolitka nie wspomina nawet o takim losie? O powrocie w góry i zamieszkaniu w chatynce takiej jak za młodu? Choćby i Crystal w żartach z Deyen, że nigdy w życiu? Zresztą jeśli Rezydenci sobie wesoło rezydentują, to po co Isaiah załatwia sprawę potwora z Radnymi osobiście? Czy ta sprawa nie powinna przejść przez kanały oficjalne od Rezydenta do Rady? Czy Bractwo jest aż tak paskudnie wredne, że władcy muszą stawać na apel? Jakoś nie odnosi się bowiem wrażenia, że Isaiah robił w Karsie coś specjalnie ważnego, co koniecznie wymagałoby jego obecności. Jeszcze a propos Rezydentury, co oznaczają przejściowe kłopoty Bractwa dwieście lat wcześniej? Czy chodzi o to, że ostatni mag wytłukł Strażników i trzeba było ściągać kadry?

Sama Rada i Sędziowie w pierwszej rozmowie z młodszymi siostrami napisani są dobrze, zaczynają też być ciut… przerażający, co stanowi preludium do dalszych wydarzeń ze strażnikami. Sprawia to, że całość jest spójna i uzasadniona, w dalszych częściach sygnalizowane jest subtelnie, że źle się dzieje w państwie duńskim, frakcje się może nie zwalczają, ale niespecjalnie lubią, a w ogóle jakieś zuo tutaj pełza. Co się chwali, bo nie ma nic gorszego, niż diabeł wyskakujący z pudełka bez żadnego ostrzeżenia, ot, na potrzeby popchnięcia fabuły dalej. Tyle że nie, bo jakoś w połączeniu z tym, co się w Zamku dzieje (pranie mózgów, zabijanie ciężarnych, usuwanie niewygodnych elementów) Rada jest cokolwiek mało ekstremalna, a widzimy jej przecież sporo. Sprawiają trochę wrażenie deus ex machina. Dostajemy też stopniowo kolejne próbki możliwości Strażników, na tyle zróżnicowane i ciekawe, że mniej więcej wiadomo, co taki Strażnik może. Tylko kłuje, oj, kłuje ten brak bliższego określenia funkcji Strażników w szerzej pojętym społeczeństwie. Crystal poza Zamkiem zajmuje się wyszukiwaniem Klejnotów dla bractwa. Czyli nic nowego i nic ponad standard. W drugiej części, gdy wyjaśnienie w tej materii byłoby jak najbardziej na miejscu, jakoś go brak. Wychodzi potem polowanie na magów (i na potwory, choć to raczej nieczęste przypadki), ale oprócz tego Bractwo wydaje się odizolowane i straszliwie elitarne. Kwestia Rezydentów sobie. Skądś musi się brać reakcja ludzi na Strażników, dwieście lat to nie w kij dmuchał, do ludzi wychodzić muszą i coś robić. Poza tym okazuje się, że Strażnicy zawsze podróżują z silną eskortą. Jeśli rzeczywiście mają taki respekt, to właściwie dlaczego? Przy okazji mówi to nam tyle, że heroldami z Valdemaru to oni nie są i służby publicznej na stanicach i placówkach nie pełnią. A jednak potem  w piątej części się okazuje, że po okolicy stoją chaty Rezydentów, chociaż nic o tym wcześniej nie wiadomo, mimo że nieraz mówi się o perspektywach akolitów. Więc jak to jest? Niespójne to jakieś. No Jedi, jak nic. Tylko na co im ta ciągła eskorta… Czyżby lud tak bardzo ich nienawidził? Czy obawiają się wysłanników jakiegoś obcego mocarstwa? Jakiego? Czy mamy wojnę? Na te pytania nie znamy odpowiedzi i znać nie musimy, ale gdybyśmy znali, zarysowałoby to sytuację geopolityczną. Bo na razie państwa sobie jakieś są, ale tak troszkę w próżni funkcjonujące. Coś takiego nie obchodziłoby może wieśniaków, ale młodzież strażniczą? Samych Strażników? Toż to potęga, siła, było nie było, się licząca. Zamek powinien być rozpolitykowany, że hej. A przynajmniej powinno się wspominać o obcych mocarstwach. Za to nagle w piątej części (no dobrze, było to sugerowane w encyklopedii) okazuje się, że Bractwo praktycznie za nic sobie ma majestat obcych władców. I to nie jest tak, że akolici i akolitki by o tym wysokim statusie nie wiedzieli (a Crystal nie za bardzo zdaje sobie z tego sprawę zaraz po pasowaniu, Opal w czasie swojej wycieczki do Moniwu już bardziej). Akolici w ogóle są jacyś mało poinformowani o… czymkolwiek. Biedni są po prostu. Nie wszystko muszą wiedzieć, ale wydają się nie posiadać praktycznej wiedzy o organizacji, w której żyją. Brak też konkretnego określenia statusu Rady (i jej faktycznych zadań) wobec reszty Strażników. Załóżmy, że akolici jednak wiedzą, to tylko siostry chorują na początku na ostry klapkooczopotteryzm. Czytelnik też niewiele wie. A wiedzieć powinien… 

Strach ludzi można tłumaczyć faktem, że Strażnicy wesoło grzebią sobie w cudzych umysłach i to bez większych oporów moralnych. Ale czy wszyscy wiedzą o takiej możliwości? To by wiele tłumaczyło. W każdym bądź razie, jeśli nie jest to przez ludzi wkładane pomiędzy bajki, znaczy to, że Bractwo nie dba o PR i mogłoby spokojnie nosić czarne peleryny i chichotać złowieszczo. Zaraz… Żołnierze noszą czarne peleryny. Dobrze, przesadzam, ale zasady współżycia Bractwa z szerzej pojętym społeczeństwem Temmy jakoś mi umykają. Przy tym dziwnie lekko akolici przełykają ogólnozamkową kontrolę myśli. O ile jest to do pewnego stopnia zrozumiałe przy tych, którzy rozpoczęli naukę w dzieciństwie, to już Crystal albo Opal powinna mieć widoczne opory natury moralnej. I Opal nawet je ma, chociaż chyba podświadomie, ale nie jestem pewna, czy wynika to z natury jej talentu, czy z zastanowienia się nad zasadnością takiego postępowania. Chyba z tego pierwszego, bo powszechną w Zamku telepatię i brak prywatności siostry łykają dość lekko. Nie ma bowiem nakreślonych żadnych zasad (oficjalnych czy nieoficjalnych) posługiwania się tym talentem. Sędziom wolno drylować głęboko, to wiemy, ale fakt, że Strażnicy tworzą telepatyczną sieć, powinien mieć wpływ na ich zachowanie. Chociażby poprzez uczenie akolitów, że do obcego umysłu trzeba zapukać, a ciche grzebanie w cudzych głowach jest be. Inaczej mamy do czynienia z prawem silniejszego, co jest mocno niepokojące. Ingerencja w cudzy umysł przedstawiona jest jako zła, ale tylko w najbardziej ekstremalnych tego przejawach, przez resztę czasu problem moralny nie istnieje. A siostry mogłyby tak pięknie pokazać tę kwestię – w końcu dorastały poza Zamkiem.

W ogóle problemy natury moralnej wychodzą dopiero później. Opal i Crystal przeżywają śmierć niemowlaka, nikt się też nie rwie do mordowania matek magów – co oznacza, że jest to w tym systemie moralnym złe. A jednak jakoś się mało słyszy na temat trzeciej drogi. Kto jak kto, ale Opal powinna pomyśleć o tym wcześniej, nie zaś dopiero wtedy, gdy sama jest w tej sytuacji. Ot, chociażby po śmierci maga-niemowlaka. Szok szokiem, ale bohaterowie w ogóle zdają się nie dostrzegać problemu, o ile nie dotyczy on ich osobiście. Co jest ludzkie, ale… Każe się zastanawiać, jakie właściwie cechy są uznawane przez Sędziów za niepożądane. Uuu, powiało złem. Na czyste zło zaś Bractwo jest za bardzo, cóż, nieporadne.

Lekcje przedstawione w pierwszych częściach są dość sztampowe – magia, magia, magia. Wzmianki o tych ciekawszych pojawiają się dopiero w retrospekcjach Ruby. A szkoda. Zresztą, czego właściwie uczy się akolitów poza posługiwaniem się Klejnotami? Pisania, czytania, matematyki, jakichś podstaw, ale to są przyszli dyplomaci i lekarze! Czyżby zaczynano ich brać w obroty dopiero po dwudziestym roku życia? Przecież Milia jako pięćdziesięciolatka czuje się staro ze względu na Stygmat, można się więc domyślać, że co silniejsi Strażnicy nie żyją specjalnie długo… Walki też się ich za młodu nie uczy, o teorii magii (poza podstawami), przetrwaniu w dziczy i nie w dziczy (Żołnierze i Rezydenci) czy etyce nie wspomnę. To trochę bez sensu, zwłaszcza, że w takiej sytuacji ciężko wybrać dalszą ścieżkę kariery. Akolici mają też mizerną wiedzę o Bractwie i jego roli. Czy to po prostu siostry opuściły zajęcia? W ogóle grupa rówieśnicza zarysowana jest dość słabo. Jest… Anzel, Deyen (która szybko znika z akcji) i jacyś inni, zwykle znienawidzeni, ale nie wiadomo za co. A przecież epizod z Ayel pozwalał mniemać, że czegoś się jednak dowiemy o życiu młodzików. Tymczasem kamerka pokazuje nam tyle z życia Opal w szkole, ile tego wymaga ruszenie akcji z miejsca i niewiele więcej. Boli to, że akolici niewiele wiedzą o podstawowym celu Bractwa czyli walce z magami. Gdyby wiedzieli, byłoby to widać po siostrach, mielibyśmy też do czynienia z konfliktem typu: Opal=mag=lokalny odpowiednik Antychrysta. Tymczasem magów się Strażnicy boją, ale dopiero wtedy, gdy przychodzi się im z nimi zmierzyć i wiedzą już, że śmierć blisko. Jakoś oni sobie muszą tych męczenników hodować, a na pewno nie robią tego na etapie nauki. Gdzie te opowieści o tym, jak to dzielny oddział przynieśli w pudełku od zapałek, ale ze zwycięstwem? Gdzie portrety dawnych heroicznych Strażników? Nikt nie wspomina o przeszłości oprócz okazji, gdy jest to wymuszane przez rozwój akcji. Dlaczego? 

Może warto by jakoś w drodze do Moniwu podszkolić akolitkę i to nie tylko w praktyce (bariera). Samir powinien starać się przywiązać do Skarbników swoją wymarzoną rekrutkę. Kathryn też nie powinna mówić Opal o wszystkim dopiero po fakcie – w czasie drogi można by subtelnie przygotować dziewczynę na widok dziecka, bo inaczej… No właśnie dzieje się to, co się stało. Przecież Strażnicy (i Żołnierze, których jakoś się hartuje psychicznie) powinni być szamanami umysłów na poziomie zaawansowanym, tymczasem zdaje się, że wszyscy oblali egzamin z manipulacji. Samirowi można to ewentualnie wybaczyć, w końcu jest Skarbnikiem, chociaż szefem…

Rada morduje własnych Strażników i nie jest to specjalnie tajne – Nikha’en mówi o tym akolitce. To, że się otwarcie grozi wygaszeniem (które boli jak diabli), to inna sprawa. Elitarne stowarzyszenie samo sobie hoduje renegatów. Kontrola myśli, usuwanie niebezpiecznych elementów… Każdy usunięty to pięciu jego bliskich znajomych z żalem do Bractwa. Nie żeby Bractwo nie powinno tego robić – niech robi. Tylko niech się o tym nie mówi. Z drugiej strony brak właściwie oprócz zwrotu siostro/bracie-w-mocy jakichkolwiek działań mających na celu silniejsze przywiązanie akolitów/Strażników do Bractwa. Akolici jedzą gorzej i chodzą po ścianach ze strachu i respektu przed Strażnikami (scena w jadalni), zdają się też być bardzo słabo poinformowani, jeśli chodzi o działalność Bractwa i jego cel. Anzel i Opal jakoś nie mają takich odruchów, biorąc pod uwagę ich wycieczki po nocy i interakcje ze Strażnikami. Dlaczego? Czyżby młodzież była mocno dyscyplinowana we wczesnym dzieciństwie? Zresztą Bractwo samo sobie nawarzyło piwa, praktycznie hodując renegatów na własnej piersi i stąd ucieczka Ruby (bez większych oporów, przyznajmy). O PR też Bractwo nie dba. Nie rozumiem zasad funkcjonowania Bractwa jako trwałej, silnej organizacji, ot co. Może gdyby Opal dostała lekcję poglądową… O, z jednej strony nieprawomyślnych Żołnierzy się zabija, z drugiej Kathryn, która nie jest zbyt stabilna i raczej nie jakoś straszliwie fanatyczna, zamiast zostać odesłana na emeryturkę gdzieś na zapiecek, dostaje protezy z Klejnotów, prawdopodobnie wartych dla Bractwa więcej niż jej życie. Zakładam, że to ze względu na jej status weterana walki z magiem. W ogóle Żołnierze pozwalają sobie na dość dużo względem akolitów, ale i w ogóle niespecjalnie wydają się być solidarni względem Bractwa. Mamy więc wyłamujący się aparat kontroli w postaci Sędziów i dość niezależną zbrojną rękę. Raaaadoooo… Rada w ogóle niby knuje, śluby planuje, ale jakoś… Nie wiem, nie czuć tej Rady nieszczęsnej jako ważnego dla fabuły i żywego podmiotu. Konflikt wewnętrzny, kryzys, ktoś tam powinien wziąć się w garść i pobawić w primus inter pares. Na pewno nie jest to Milia, „twarz” Rady. 

Ciutkę razi długość (a raczej krótkość) pierwszej rozmowy na temat zniesienia celibatu. Odnosi się wrażenie, że ta dyskusja miała już miejsce, jednakże jakoś lekko to przechodzi. Mało politykowania… 

Nie wiem, czy ta maniera nadawania imion postaciom dopiero po pewnym czasie jest właściwa. Z jednej strony to dobrze, że nie dostajemy od razu życiorysem między oczy, z drugiej jednak bywa to nielicho męczące, a przy większej ilości bohaterów tej samej płci jest też mylące.

Troszkę dziwne moim zdaniem jest zakładanie z marszu, że powodem zrenegacenia się jest kobieta i nieszczęsny celibat. Który do piątej części nie doczekał się w tekście uzasadnienia (w encyklopedii i owszem) i który jakoś szybko w drugiej części został odwołany. A szkoda, bo dyskusja z infodumpem mogła być z tego nielicha. Ale o czym to ja? A tak. Z pewnością istnieje jeszcze milion innych powodów zrenegacenia się (i istnieje, jak się potem przekonujemy), biorąc pod uwagę, w jaki sposób Bractwo funkcjonuje. I większość, podejrzewam, jest dla niego o wiele mniej wygodna. Więc na miejscu Strażników nie zaczynałabym podpuszczać renegata w ten sposób. Sprawa celibatu jest mętna. Tradycje tradycjami, ale Samir plecie na ten temat trzy po trzy. Mamy stowarzyszenie, które tapla się w mistyce, zapewne posiada także tajny uścisk dłoni i pięć ton zapomnianej wiedzy, której strzeże jak smok. Nie wierzę, że Strażnicy bezmyślnie poddają się regułom, dużo logiczniejsze byłoby, gdyby wiedzieli, skąd się biorą dane zwyczaje (bo wbito im to do głowy w czasie długich zimowych wieczorów), ale je sobie na przykład lekceważyli, bo to w końcu zakurzone tomy, ot, niech się w tym Kronikarze orientują, nam to po nic. A nie jest tak, że powodu nie ma (przekonanie o pamięci krwi może być mniej lub bardziej prawdziwe, ale jest), bo dzicy magowie jakby istnieją. Dwieście lat z okładem to nie jest aż tak długo, by zapomnieć o sprawie, zwłaszcza, że wcześniej tacy delikwenci bawili się z powodzeniem w terraforming. Tak przy okazji i niechcący… Ale mimo to twierdzi się, że nie wiadomo konkretnie, jak przeszłe pokolenia sobie z nimi radziły, a już w piątej części Samir uspokaja panny, że przecież są uzbrojeni przeciwko magom w wiedzę poprzednich pokoleń. To jak to wreszcie jest? Zaginęła ta wiedza? Nie zaginęła? Siedzą Kronikarze na książkach i tradycjach jak smok na skarbie czy nie siedzą?

Mag. Coś bardzo-bardzo niebezpiecznego. I zgaduję, posiłkując się encyklopedią (i Czarodzicielstwem), że biorą się takowe istoty ponoć ze związków zawieranych przez Strażników. Więc jeśli panuje takie przekonanie, to po licho odwoływać celibat, a jeśli odwoływać, to tak lekko i bez większych scysji? I jeszcze do tego dawać przyzwolenie na związek Opal ze Strażnikiem, co jeszcze teoretycznie zwiększałoby prawdopodobieństwo otrzymania maga? Chyba że to program eugeniczny, który ma na celu jego uzyskanie, inaczej zdaje się to czystym idiotyzmem ze strony Bractwa. Niby się podejrzane o noszenie magów matki usuwa wraz z problemem, ale to rodzi pytania, zwłaszcza jeśli Strażniczki zaczną masowo zachodzić w ciążę. Wszystkich nie znikniesz. Po co więc ryzykować? Reakcja Covena na plany względem Viery jest normalna, więc coś takiego to wręcz proszenie się o rozłam wewnętrzny. Dziś Viera, jutro Strażniczki. Złowrogie to Bractwo, zresztą to było widać już przy drylowaniu mózgów wojownikom, ale decyzja o odwołaniu celibatu jest coraz mniej logiczna. Wszystkiego też nie skontrolujesz, coś się zawsze prześlizgnie. Poza tym, są inne możliwości rozwiązania problemu i w związku z tym, postępowanie Bractwa odnośnie sióstr mnie dziwi. Wszystkie trzy mają rzadkie, potężne umiejętności, które w przypadku Opal od razu nie współgrają z pozornym rozmiarem (siłą?) Stygmatu. Do tego dorzućmy niecodzienne okoliczności rozwijania się tego daru (Klejnot wygłuszający) i cuda-wianki, jakich większość Strażników nie jest w stanie powtórzyć. Oj, Rada, Sędziowie czy kto tam jeszcze powinni się bliżej przyjrzeć dziewczętom, czy to za ich zgodą, czy podstępem. Jeśli ilość akolitów się zmniejsza, to tym bardziej panowie i panie decydenci powinni być zainteresowani mechanizmem działania talentów. Cóż prostszego niż poddać Opal badaniom, wmówiwszy jej, że niecodzienność daru i fakt noszenia Klejnotu może się odbić na Ruby? Opal dobrze wie, że zabawa z Klejnotami może się źle skończyć, przy tym obawia się o siostrę… Oj, Bractwo, Bractwo, jakżeś ten Karsten zdominowało? I oczywiście za błędy się płaci. Samir ma rację, Strażnicy są głupcami. Magostwo wyjść wcześniej nie musiało, ale też nikt go nie szukał. A jeśli rzeczywiście panuje przekonanie, że pamięć krwi Strażników jest jakoś powiązana z dzikimi magami, to trzy talenty takiego rozmiaru i rozpiętości powinny zapalić lampki ostrzegawcze. Opal od razu się domyśla, skąd się biorą magowie. Dlaczego to jest takie odkrywcze? Jeżeli ta teoria jest prawdziwa, to jeśli  prowadzi się jakiekolwiek badania nad liniami, to powinno już dawno wyjść, że kobiety w okolicach Zamku i w pobliżu złóż Klejnotów mają szansę urodzić maga. I nigdy, nigdy nie wspomniano by na Radzie o wydawaniu Opal za Nikha’ena. Jeśli coś takiego już wyszło, ale zostało utajnione (bo Kathryn pierwszy raz o tym słyszy), to Rada przecież powinna o tym wiedzieć. I Żołnierzy pod jakimś pretekstem celibat dalej by obowiązywał. A nie obowiązuje, to wiemy.

Jeśli Dvynys ma rację i spadek liczby urodzeń spowodowany jest tym, że wszystkie magiczne linie wyłowiono i zduszono celibatem, to jego odwołanie ma sens. Ale w takim wypadku tendencja spadkowa trwałaby od kilku przynajmniej pokoleń i Bractwo powinno rozpracowywać mechanizm pamięci krwi i hodować Strażników już wcześniej. W takim wypadku jest o wiele za późno na dyskusje. Tylko, że Dvynys przeczy sam sobie – niby wszystkie linie wyłapano, ale potencjał jest w każdym człowieku (co potwierdza fakt, że każdy może uruchomić świecący Klejnot Damaro). Gdyby tak było, licznik urodzeń obdarzonych nie zatrzymał by się na zerze. Statystyka. Zakładam, że na tym etapie Strażnicy potrafią wyłapywać znaczną część kandydatów. Zresztą przy takim spadku urodzeń (osiem sztuk? Zero?) logicznym byłoby wstrzymać się nieco z wygaszeniami. Może ktoś zauważa, że jakoś w ostatnich latach Sędziowie złagodnieli, chociaż Nauczyciel mówił, że za czasów jego młodości… Ewentualnie Rada chce zniszczyć własną organizację. Bo ponoć wygaszenia odbywają się co tydzień, a urodzeń jest tyle, ile jest. Bractwo wykończy się samo, nie ma rady. Magowie mogą wyciągnąć leżaczki i sączyć drinki, przyglądając się tej cudownej polityce. Liczby mówią same za siebie.

Szok Crystal po pierwszym zabójstwie (niemowlę) jest naprawdę dobry, z tym tylko, że jak na Radną, to ona jest zadziwiająco mało twarda. Cały ten awans jest mocno podejrzany, zwłaszcza, że Rada wydaje się dość złowróżbna, a Crystal nie wygląda na kogoś specjalnie dobrze poinformowanego. Mam nadzieję, że cała ta sprawa awansu będzie jakoś uzasadniona. Bo logicznie rzecz biorąc, ciało zarządzające (z mniejszym lub większym powodzeniem) Bractwem powinno się składać z osób, które swoje odsłużyły (w tym celu pewnie przepycha się także co bardziej doświadczonych i zasłużonych Skarbników czy Kronikarzy, tak by interesy wszystkich frakcji były zabezpieczone) i które są świadome sekretów Bractwa. No i których lojalność nie pozostawia nic do życzenia. Crystal jest, chociażby ze względu na swój późny start i przez to mniejszy stopień indoktrynacji oraz obecność młodszych sióstr-akolitek, wyjątkowo złym kandydatem, chyba że rzeczywiście na mięso armatnie. Jej lojalność zresztą, biorąc pod uwagę propozycję ucieczki przedłożoną Opal, pozostawia wiele do życzenia. Ewentualnie może to pachnieć próbą podporządkowania sobie większości najsilniejszych kandydatów, zanim zrobią to Sędziowie. Tak czy inaczej, cały konflikt pomiędzy Sędziami i Radnymi, który został zaznaczony w encyklopedii i który jest subtelnie sygnalizowany co jakiś czas, to poważna sprawa. Sędziowie to aparat kontroli, więc biedna Rada rzeczywiście musi być nielicho zdesperowana. Do czego zmierzam? Otóż jeśli ten konflikt istnieje na tyle, że mówi się o nim głośno (a się mówi), to wśród akolitów (a nie już pasowanych Strażników) powinna trwać niezła kampania rekrutacyjna, a Opal ze swoimi barierami telepatycznymi powinna być pierwszą pozycją na liście rekrutacyjnej Rady. Chociaż najcenniejszą zdobyczą jest Ruby… O której jest jakoś podejrzanie cicho w trzeciej części, powraca dopiero w czwartej. A szkoda, bo perspektywa dziecka, którym dziewczynka przecież jest, to niezły chwyt. A gdy już się ją rekrutuje, to robią to Ambasadorzy (wybór dość trafny) i Żołnierze. Oj, z takim talentem powinni za nią latać Sędziowie. Swoją drogą, kwestia wygaszania Opal też przechodzi lekko. Czysto teoretycznie w tej właśnie chwili, o ile konflikt rzeczywiście istnieje, powinien osiągnąć apogeum. Ale tak naprawdę wszystko przechodzi dość bezboleśnie. Milia absolutnie nie wygląda na osobę będącą w stanie trzymać w garści Bractwo, a jednak przepycha, co jej się podoba. To troszkę podejrzane. Jeśli Bractwo trzęsie Karstenem i jeśli zajmuje się na przykład dyplomacją, to spodziewałabym się przynajmniej jednej intryżki, zwłaszcza, że Milia nie ma raczej pełnej kontroli nad Sędziami, którzy ze względu na specyfikę zawodu powinni być właśnie tymi intrygantami.

Puszczenie akolitki po takim wstrząsie (i o takiej mocy!) samopas po powrocie do zamku z polowania na dzikiego maga wydaje się dziwne. Biorąc pod uwagę, że Sil, na którą Opal natyka się przypadkiem, od razu radzi jej iść do sędziów, staje się to jeszcze dziwniejsze. Rozumiem, gdyby ocalałych było naprawdę dużo albo gdyby przez sito prześlizgnął się Strażnik. Ale akolitka i to tak niezwykła? Toż oni się powinni trząść nad nią jak nad jajkiem.

Voyeurystyczny Strażnik dopingujący Anzela i Opal to naprawdę fajny element komiczny. Takie smaczki sprawiają, że Zamek staje się zamieszkanym, kompletnym miejscem. Do szczęścia brakuje tylko przybliżenia znienawidzonej grupy Opal, ale tyle nie wymagam.

Podoba mi się bardzo strzelająca dopiero po pewnym czasie strzelba, pardon, mizerykordia. Wprowadzanie i ledwie sygnalizowanie tego elementu, a już sporo później wykorzystanie go w pełni udowadnia, że konstrukcja świata jest przemyślana, a autorka ma jeszcze pewnie niejednego asa w rękawie. Chociaż muszę przyznać, że domyślałam się od razu, że coś jest na rzeczy.

Rany głowy krwawią dość mocno i rozcięte świeżo czoło Milo nie będzie raczej krwawiło kroplami, tylko oko zaleje. Prawdopodobnie, to znaczy, odnoszę bowiem wrażenie, może mylne, że Sędziego poharatało dość mocno. Już w piątej części Kathryn oznajmia, że rany głowy krwawią „jak zarzynana świnia”. To kolejny dowód na spiseG piątoczęściowy…

Zapis „siostro-w-mocy” jest ciut denerwujący i po prostu… brzydki. De gustibus, wiem, wiem, ale myślniki są tu raczej zbędne, ewentualnie można by dorzucić jakieś wielkie litery, chociaż niekoniecznie. Coś mi się też zdaje, że szybko taki zwrot zostałby ucięty do zwykłego bracie i siostro, w końcu Strażnicy nie siostrują i nie bratują raczej ogólnej populacji (ogólna populacja trzęsie portkami, o), a i jakoś naturalniej to wygląda. Więc o ile na moc można się powoływać przy okazjach oficjalnych, to przy bardziej nieoficjalnych już niekoniecznie. 

Cebulę przechowuje się sznurach/wiankach. Wychodzę z założenia, że jest to cebula już przesuszona, stąd rzepa, dość dobrze się przechowująca i suszone zioła. 

Mamy Strażników, Żołnierzy i wojowników, co jest ciutkę mylące, gdy mamy do czynienia z nie-Strażniczą eskortą. Może zmienić Żołnierzy na coś bardziej charakterystycznego? Jakoś zakodowało mi się, że Żołnierz=wojownik, ale to przecież nie tak. Przy tak intensywnym używaniu nazw funkcji do określania postaci, co samo w sobie wywołuje pewien mętlik, warto by się nad tym zastanowić.

Jakoś tak dziwnie mi się to skojarzyło, ale noszenie klejnotów luzem w sakiewce bez większych zabezpieczeń, gdy widzimy, że przy każdym większym wydarzeniu zaczyna się z nich sączyć moc, nie jest chyba zbyt rozsądne. Podejrzewam, że Klejnoty reagują na Strażników i w jakimś stopniu na siebie nawzajem, i nie chciałabym nosić czegoś takiego na pasku. Na pewno coś komuś już kiedyś urwało. Zresztą Klejnoty mają chyba pewne właściwości mutagenne, sądząc z uwag Strażników. Hmm, może jakiś system wygłuszający? Ołowiane przyborniki albo coś w tym rodzaju? Niebezpieczne Klejnoty się w ten sposób przechowuje, dlaczego nie wszystkie? W końcu zdarzają się wypalenia przez własne Klejnoty… Brakuje trochę oprawy technologiczno-magicznej Klejnotów. Ale to akurat tylko taka moja zachciewajka. W ogóle to Bractwo zdaje się przechodzić kryzys i to nie tylko ze względu na braki kadrowe. Metoda walki z magiem w części III to „idziemy na rympał, może ktoś dolezie, ups, bomba atomowa i co teraz?”. Jak zauważyli sami Strażnicy, ich poprzednicy jakoś sobie radzili. Gdzie podziała się ta wiedza? Podobna sytuacja co z zapomnianymi źródłami tradycji. A przecież Kronikarze funkcjonują sobie w najlepsze. Poza tym walka z magami to chyba podstawowe zadanie Strażników. Sytuacja, w której te metody nie są całkowicie zapomniane, ale po prostu nikt nie potrafi się nimi posłużyć/brak odpowiednich Klejnotów, byłaby o wiele bardziej prawdopodobna.

Podział na części pomiędzy częścią III i IV jest nieco wymuszony. Poprzednio mieliśmy do czynienia z przeskokami czasowymi, później zresztą też, tu część urwało w pół sceny. 

Temperatura potrzebna do stopienia stali spokojnie wystarczy, żeby z ciała nie zostały nawet kości. Więc jeśli z miecza została mokra plama, do tego jeszcze miękka, to po pierwsze, Igmar mógł znaleźć odbicie ciała i trochę zwęglonych odłamków, po drugie zaś, nawet zakładając, że hartowana mizerykordia oparła się działaniu temperatury, to powinna być ona diablo gorąca, jeśli plama po mieczu jest jeszcze miękka. Chyba, że skubaństwo zimne dlatego, że magiczne. Ale to powinno być jakoś zaznaczone. Gdy później pojawia się kałuża metalu z Kass’Wraa, macająca go osoba zauważa, że jest zimny. Ale to kolejny objaw nierówności pomiędzy częściami.

Latający Zamek? Pomysł fajny, ale przydałoby się to jakoś wcześniej zasygnalizować. Na przykład wspomnieć, że Zamek miał jakieś dziwne elementy architektoniczne, ryty, dziwnie zbudowane piwnice czy jakieś pozostałości po mechanizmach/instalacjach magicznych, które by go unosiły w powietrzu. Albo że jest zbudowany na skale, która w okolicach Kars nie występuje. W ogóle Zamek jest dość kiepsko opisany w porównaniu z innymi lokacjami. 

Ogólnie rzecz biorąc, powyższe czepialstwo należy traktować z pewnym dystansem, w większości nie dotyczy też ono kwestii, które zasadniczo wpływają na jakość utworu. Mam jednak nadzieję, że do czegoś przyda się to autorce, zwłaszcza, jeśli będzie chciała poprawić pierwsze części „Trzech Klejnotów” i „wyrównać” całość. Zastanawia mnie też kwestia planowanej długości powieści, bo jak dotąd kolejne łuki fabularne przychodzą i odchodzą, a Orszula ma dziwne przeczucie, że do punktu kulminacyjnego jeszcze nie doszliśmy. Ale ad rem. Nanshunyo, miła moja, uwielbiam cię nieprzytomnie i mam żal tylko o to, żeś się po zakamarkach onetu przede mną kryła. Jak tak można…? Podziwiam postępy, jakie poczyniłaś w ciągu tych prawie pięciu lat, no i oczywiście samozaparcie, z jakim wklejasz kolejne części czy to śnieg, czy deszcz, czy inne nieszczęście. Chapeau bas, Nanshunyo!

Tak jak obiecywałam na początku, wędruje do ciebie pięć Pomiocików, chociaż nieco wybrakowanych, oraz nagroda specjalna za pojawienie się mackowatego potwora w części… piątej, tak, tak. Mackę podaj, mackę podaj, mackę podaj, bracie, nam!