Kilka rad odnośnie pisania

1. Zakładka Bohaterowie.

Tworzenie takiej zakładki to śliska sprawa. Wiele osób uważa to za sugestię, że czytelnik jest idiotą bez wyobraźni, który nie potrafi przeczytać tekstu ze zrozumieniem – a jeśli na dodatek do opisów bohaterów autor wstawia obrazki, niechybnie nie ma również nadziei na to, że jego goście w ogóle potrafią czytać, a co za tym idzie, uważa, że najłatwiej jest skomunikować się z nimi metodą obrazkową.
Może więc lepiej, autorze, pozwolić czytelnikowi na własną interpretację – nie wszyscy muszą przecież zgadzać się z tobą w kwestii charakteru bohaterów, a wręcz może kiepsko świadczyć o tobie i twoich umiejętnościach, jeśli zdanie czytelnika ukształtowane na podstawie tekstu będzie diametralnie różniło się od twojego opisu w zakładce. Twój utwór powinien mówić sam za siebie, a nie wymagać ściągi (czyżbyś sugerował, że twoi bohaterowie są na tyle nijacy i nie zapadający w pamięć, że czytelnik potrzebuje rozpiski z ich cechami charakteru?)
Trzeba zdać sobie sprawę z jeszcze jednej kwestii: poprzez taką zakładkę niezwykle łatwo można zdradzić potencjalnemu czytelnikowi istotne elementy fabuły i odebrać ochotę na poznawanie tekstu.
Co więcej, zapewne oryginalne grafiki zapewne zaciekawiłyby czytelnika i pomogły oddać wizję autora, jednak na obrazkach zwykle pojawiają się znani aktorzy, piosenkarze itd., itp., bo przecież samodzielne wymyślenie wyglądu postaci jest taaaaaakie trudne. Mało kto zastanawia się też nad uczuciami osoby, która mogłaby się dowiedzieć, że jej wizerunek został wykorzystany bez jej wiedzy w opowiadaniu często nie najwyższych lotów czy mogącym w jakikolwiek sposób ją urazić – zwłaszcza, jeśli chodzi o przypadki ludzi przedstawianych negatywnie. Dorzućmy jeszcze, że używając obrazków z Internetu, bardzo łatwo można również złamać prawa autorskie.
Niemniej spis (nie charakterystyka) bohaterów może być pomocny czytelnikowi, kiedy postaci pojawia się w opowiadaniu bardzo dużo i w stosunkowo krótkim czasie – jak np. w Pieśni Lodu i Ognia.

2. Jak zastąpić hebanowłosych i onyksookich?

W Podstawach napisałam, że Nagminne określanie bohaterów za pomocą koloru włosów i oczu jest sztuczne, pretensjonalne czy wręcz śmieszne i świadczy o nieporadności autora. No dobrze, ale co zamiast tego?

Najprościej oczywiście zacząć od imienia. Kiedy tylko się da, można, aby uniknąć powtórzeń, omijać podmiot, pozostawiając go w domyśle (ale gdy sytuacja jest jasna, nie, kiedy osób jest kilka i nie wiadomo, kto właściwie co robi i mówi) lub zastępując zaimkami – byle z tym również nie przesadzić. Reszta zależy od realiów twojej twórczości, klimatu, tego, który raz bohater się pojawia. Jeśli występuje on w opowiadaniu po raz pierwszy, możesz go opisać – bo i opisy będą znacznie naturalniejsze, jeśli wprowadzone mimochodem, a nie topornie – np. odrzekła niewysoka dziewczynka o trójkątnej twarzyczce czy mężczyzna uśmiechnął się z przekąsem, wichrząc niesforne włosy. Możesz odnieść się do zawodu czy pełnionej przez bohatera funkcji (ojciec tej bandy urwisów wyglądał na zmęczonego; lekarz z niepokojem pokręcił głową). Ale przede wszystkim – zastanów się, jak sam określasz w myślach innych ludzi. Używasz funkcji (lekarz, żołnierz) czy może cech charakterystycznych? Bo chyba nie myślisz o matce czy bliskiej przyjaciółce czerwonowłosa, prawda?

Mimo wszystko, określenia za pomocą cechy wzbudzają mniejsze obiekcje, kiedy postać pojawia się po raz pierwszy i inni niewiele o niej wiedzą/jest to jedyna cecha odróżniająca ją od innych/jest to cecha niezwykła. Strzeż się jednak przed pisaniem brunet, kiedy w pokoju znajdują się Syriusz, Snape i Harry.

3. Idiolekt bohaterów.

Idiolekt, czyli swoisty sposób wyrażania się danego człowieka. Często zwracamy uwagę na to, że wszystkie postacie mówią tak samo albo w sposób nienaturalny. Co więc z tym zrobić?

Weź pod uwagę wiek/pozycję/zawód bohatera. Twoja babcia nie mówi jak twój znajomy ze szkoły, a profesor uniwersytecki jak chłop pańszczyźniany, prawda? Zwracaj uwagę na to, jak wyrażają się osoby w twoim otoczeniu. Jeśli chcesz pisać o obcych ci realiach, najbardziej logicznym pomysłem byłoby sięgnięcie po książki napisane przez autorów z określonego regionu/epoki – w końcu kto mógłby znać się na tym lepiej?

Różnicuj styl wypowiedzi poszczególnych bohaterów – przecież twoi rówieśnicy też nie mówią w ten sam sposób, nieprawdaż? Mają swoje charakterystyczne powiedzonka, określony styl wypowiedzi, zwroty używane częściej niż inne. Nie wahaj wprowadzać się nawet wyrazów dźwiękonaśladowczych (pamiętaj jednak o umiarze) – w końcu są charakterystyczne dla języka mówionego.

4. Metafory.

Oddajmy głos profesorowi Bańko:

Tyle pisano o niebezpieczeństwie łączenia metafor, że poprzestaniemy na zacytowaniu dwóch przykładów (za Słownikiem języka niby-polskiego W. Pisarka): „Nuda zionąca z estrady wzbogaciła, być może, wachlarz jej odcieni, ale samej nie nadgryzła" i „Nie ma skuteczniejszego środka przeciwdziałania przestępczości niż tłumienie ognisk demoralizacji - zanim zdążą zaowocować zbrodnią". Zauważmy, że efekt łączenia metafor jest często przeciwny do zamierzonego. Piszącemu zależy na ożywieniu wypowiedzi, lecz w rzeczywistości eksponuje tylko szablony językowe. Co gorsza, czytelnikowi narzucają się nonsensowne wyobrażenia, np. nuda gryząca estradę lub owocujące ogniska. Zdarza się, że nawet jedna metafora, umieszczona w niewłaściwym kontekście, jest przyczyną niezamierzonego komizmu: „Dla wędkarstwa trzeba szerzej otworzyć bramy podmiejskich jezior" (z tego samego źródła). Najłatwiej jednak popsuć zdanie, biorąc słowo użyte przenośnie w cudzysłów lub dystansując się od niego w inny sposób, nр.: „W Lublinie mało jest o środków, gdzie można się – za przeproszeniem – rozerwać" (za książką Polszczyzna płata nam figle pod redakcją J. Podrackiego).

Dodajmy, że szczególnie zabawnie czy żenująco brzmi nagłe, nieuzasadnione wprowadzenie wymyślnej (przynajmniej zamierzenie) metaforyki w tekście pisanym dotychczas stylem prostym czy potocznym, bądź też na odwrót, zwrotów potocznych w tekście poetyckim.